Rəqəmsal Yayımda Royalty Ədaləti

Rəqəmsal Yayımda Royalty Ədaləti

    Rəqəmsal musiqi yayımı, son illərdə sənətçilər, musiqi şirkətləri və istifadəçilər arasında yeni əlaqə kanalları yaradıb. Lakin bu sahədə ən böyük mübahisələrdən biri "royalty" (haqq) məsələsidir. Sənətçilərin, prodüserlərin və digər musiqi sahiblərinin müvafiq haqqı alması, rəqəmsal yayımın ən vacib və çətin aspektlərindən biridir. Həm musiqi yayım platformaları, həm də sənətçilər bu məsələdə bir çox çətinliklərlə qarşılaşır. Bu məqalə, rəqəmsal yayımda royalty sistemlərinin necə işlədiyini və ədalətli ödənişlərin təmin edilməsinin yollarını araşdırır.

   Royalty, musiqi əsərinin istifadə edilməsi qarşılığında müəllifə ödənilən haqqdır. Bu haqlar, əsərin yayımlandığı və ya ifa olunduğu platformalardan gəlir. Musiqi yayımında royalty ödənişləri, istifadəçinin əsəri dinləməsi və ya paylaşması əsasında müəyyən edilir. Bu ödənişlər, birbaşa sənətçi, prodüser, yazıçı və digər hüquq sahibləri arasında bölüşdürülür.

     Rəqəmsal musiqi platformaları, dinləyicilərin musiqini hansı formada və nə qədər dinlədiklərini izləyərək, əqli mülkiyyət sahiblərinə müəyyən bir faiz ödəyir. Spotify, Apple Music, YouTube Music və digər platformalar, bu ödənişləri istifadəçilərin musiqi dinləmə vərdişlərinə əsaslanaraq hesablamağa çalışır.

Platformaların royalty ödənişləri, ümumilikdə iki əsas formaya bölünür:

• Pay-per-stream (PPM) Modeli: Bu modeldə, hər bir musiqi dinləmə, sənətçiyə müəyyən bir məbləğ ödəyir. Lakin, bu məbləğ adətən çox kiçik olur və yalnız çoxlu dinləyici əldə edən sənətçilər üçün mənalı olur.
• Revenue Share (Gəlir Paylaşımı) Modeli: Bu modeldə, platforma əldə etdiyi ümumi gəlirin bir hissəsini sənətçilərə və digər hüquq sahiblərinə bölüşdürür. Bu model daha ədalətli sayılır, çünki sənətçilər platformaların ümumi gəlirindən bir pay alırlar.
• Rəqəmsal musiqi yayımında royalty ödənişlərinin ədalətli şəkildə paylanması, bir çox çətinliklərlə qarşılaşır:
• Kiçik Ödənişlər: Hər bir musiqi dinləməsi üçün ödənən məbləğ adətən çox kiçikdir. Məsələn, bir mahnının 1 milyon dəfə dinlənməsi belə, sənətçiyə çox aşağı bir məbləğ gətirə bilər.
• Sənətçilər Arasında Bölüşdürülmə: Maşın ödənişlərinin dəqiq bölüşdürülməsi də mürəkkəbdir. Bir musiqi əsəri bir neçə hüquq sahibi tərəfindən yaradılır, və bu hüquq sahiblərinin hər birinə pay verilməsi üçün müxtəlif müqavilələr mövcuddur.
• Platformaların Komissiyaları: Musiqi yayım platformaları, öz xidmətləri üçün müəyyən faiz alır. Bu faiz, royalty ödənişlərinin azalmağa səbəb ola bilər.

Musiqi sənayesində, royalty ödənişlərinin daha ədalətli şəkildə paylanması üçün bir neçə yenilikçi yanaşmalar təklif olunur:

• Blockchain Texnologiyası: Blockchain, musiqi əsərlərinin izlənməsi və ödənişlərin şəffaf şəkildə həyata keçirilməsi üçün yeni bir texnoloji həll təqdim edir. Bu texnologiya, hər bir musiqi dinləməsini və ödənişi dəqiq şəkildə qeyd edir, beləliklə, royalty ödənişləri daha doğru və şəffaf şəkildə həyata keçirilə bilər.
• Dinləmə Davranışlarının İnkişafı: Platformalar, istifadəçilərin dinləmə vərdişlərini daha ətraflı şəkildə izləyərək, hər bir sənətçiyə daha uyğun ödənişlər təklif edə bilər. Bu da kiçik sənətçilərin daha çox diqqət çəkilməsinə və ədalətli gəlir əldə etmələrinə kömək edə bilər.
• Abunə Modelləri: Bəzi platformalar, istifadəçilərin abunə olduqları modelləri təklif edərək, sənətçilərə daha sabit gəlir mənbəyi təmin edir. Bu modeldə, hər bir istifadəçi müəyyən bir abunə haqqı ödəyir və bu gəlir sənətçilərə daha düzgün paylanır.

      Rəqəmsal yayımda royalty ödənişlərinin ədalətli şəkildə həyata keçirilməsi üçün hələ çox inkişaf etməli və mübahisələrin həlli üçün daha effektiv yanaşmalar tapılmalıdır. Yaxın gələcəkdə, blockchain və digər yenilikçi texnologiyaların tətbiqi ilə, sənətçilərin və digər hüquq sahiblərinin ədalətli şəkildə gəlir əldə etməsi daha da asanlaşacaq.Rəqəmsal yayımda royalty ödənişləri, musiqi sənayesinin ən vacib və mürəkkəb məsələlərindən biridir. Platformalar, sənətçilərə və digər hüquq sahiblərinə ədalətli ödənişlər təmin etmək üçün müxtəlif modellər və texnologiyalar tətbiq edirlər. Lakin, daha şəffaf və ədalətli bir sistemin qurulması üçün daha çox yenilik və əməkdaşlıq tələb olunur.