Süni Zəka ilə Yaradılan Musiqinin Etikası və Gələcəyi

Süni Zəka ilə Yaradılan Musiqinin Etikası və Gələcəyi

       Süni zəka (AI) son illərdə rəqəmsal musiqi sənayesini böyük dərəcədə dəyişdirməyə başlamışdır. AI-nin musiqi istehsalında istifadəsi, yeni yaradıcı imkanlar təqdim etsə də, eyni zamanda bəzi etik suallar və gələcək riskləri ortaya çıxarır. Süni zəkanın musiqi yaratması, sənayenin inkişafında yeni bir dövrü başlatmaqla yanaşı, musiqinin yazarının kim olduğunu, yaradıcılığın sərhədlərini və hüquqi məsələləri gündəmə gətirir.

      AI-nin musiqi istehsalında istifadə edilməsinin ən böyük mübahisələrindən biri, yaradıcılığın kimə aid olması məsələsidir. Ənənəvi olaraq, musiqi bir insan sənəti kimi qəbul edilir, amma süni zəka alqoritmaları artıq musiqi yaratmaqda və ya hətta mövcud musiqini yenidən düzəltməkdə istifadə olunmağa başlanıb. Bu vəziyyət suallar doğurur: AI tərəfindən yaradılan musiqi, insan yaradıcılığı sayılırmı?

        Məsələn, OpenAI-nin məşhur musiqi modeli olan MuseNet və Jukedeck kimi AI platformaları, insan istifadəçilərinin istədiyi musiqi üslubunda parçalar yarada bilir. Bəzi hallarda, AI-nin yaradacağı musiqi, sənətçinin orijinal yaradıcılığını tamamilə əvəz edə bilir. Bu zaman, süni zəka yaradılan əsərin sahibinin kim olduğunu və bu əsəri kim tərəfindən maddi mənfəət əldə edilə biləcəyini müzakirə etmək vacib olur.

      AI-nin musiqi yaratması ilə bağlı hüquqi məsələlər də gündəmə gəlir. Əgər bir süni zəka proqramı orijinal musiqi yaradırsa, bu musiqinin hüquqi sahibinə kim olacaq? İntellektual mülkiyyət hüquqları, AI tərəfindən yaradılan əsərlər üçün təyin ediləcək qaydaları hələ dəqiq müəyyən etməyib. Ənənəvi olaraq, bir musiqi əsərinin sahibi, onu yazan və ya yazdıran insan hesab olunur, lakin AI tərəfindən yaradılan musiqilərdə, süni zəka özü heç bir hüquqi şəxs olmadığı üçün bu hüquqların kimə aid olması qeyri-müəyyəndir.

       Süni zəka proqramlarının mülkiyyət hüquqları ilə bağlı mübahisələr, sənətçilər və hüquqşünaslar arasında geniş müzakirələrə səbəb olur. Məsələn, bir AI proqramı tərəfindən yaradılan musiqi əsərinin satılması və ya yayılması zamanı onun sahibinin kim olduğu və bu işdən gələn gəlirin kimə çatacağına dair suallar ortaya çıxır. Bu suallar, həm hüquq sisteminin, həm də sənaye praktikalarının yenidən gözdən keçirilməsini tələb edir.

       AI ilə yaradılan musiqinin etikası, yaradıcı təcrübənin təbii və insan təxəyyülünün əvəz edilməsi ilə əlaqədardır. Musiqi insan emosiyalarını, təcrübələrini və fərdi hisslərini ifadə edən bir sənət formasıdır. Süni zəka isə yalnız verilən məlumatlar əsasında işləyərək bu duyğuları əks etdirə bilir. Bu, bəzi tənqidçilər tərəfindən süni musiqinin real sənət olub-olmaması sualını doğurur.

       Bundan əlavə, AI-nin musiqi yaratması, insan sənətçilərini və yazıçıları potensial olaraq işsiz qoyma riski daşıyır. AI musiqi proqramları, həm pərakəndə musiqi istehsalı həm də böyük miqyaslı layihələr üçün istifadə oluna bilər. Bu, sənətçilər üçün təhlükə yarada bilər, çünki AI əsasında yaradılan musiqilər, çox zaman insanlar tərəfindən yazılan əsərlərlə müqayisədə daha sürətli və ucuz istehsal edilə bilər.

      AI yalnız musiqi yaratmaq üçün deyil, həm də yaradıcıların işini asanlaşdırmaq və yaradıcılıq prosesini zənginləşdirmək məqsədilə istifadə edilə bilər. AI alətləri, musiqiçilərə melodiyaların yaradılmasında, harmoniyaların təşkilində və ritm yaratmaqda kömək edə bilər. Süni zəka, həmçinin musiqi istehsalında səs təkmilləşdirmə, miks və mastering kimi texniki proseslərdə də istifadə olunur.Bu vəziyyət musiqiçilərə daha əvvəl əldə edə bilməyəcəkləri imkanlar təqdim edir. Onlar musiqini daha sürətli, daha effektiv şəkildə istehsal edə bilər və yeni, eksperimental musiqi üslubları ortaya çıxara bilərlər. Beləliklə, AI-nin yaradıcı imkanları sənətçilərin öz sərhədlərini aşmalarına və daha yeni növ musiqilər yaratmalarına səbəb ola bilər.

      AI ilə yaradılan musiqinin gələcəyi, musiqi sənayesinin necə təkamül edəcəyinə bağlıdır. Süni zəka, insan yaradıcılığının bir komplementar aləti olaraq istifadə edilə bilər, insanın təxəyyülünü və təcrübəsini təkrarlamaq deyil, onu təkmilləşdirmək məqsədini güdür. Bu zaman, musiqi sənayesi daha sinergetik bir yanaşma ilə insan və maşın arasında birgə yaradılışın nümunəsinə çevrilə bilər.

       AI ilə yaradılan musiqinin gələcəyi həm sənət, həm də texnologiya dünyasında yeni perspektivlər açacaq. Musiqinin gələcəyində insan emosiyasını, yaradıcılığı və texnologiyanı birləşdirən yeni bir dövrün başladığını görə bilərik. Lakin bununla yanaşı, bu inkişafın gətirdiyi etik və hüquqi məsələlər, sənaye tərəfindən diqqətlə araşdırılmalı və gələcək qanunvericilik ilə düzgün tənzimlənməlidir.

      Süni zəka ilə yaradılan musiqi, həm yaradıcılığın sərhədlərini genişləndirir, həm də etik və hüquqi məsələlər ortaya qoyur. Musiqinin yaradıcı gücü və insan təxəyyülü ilə AI-nin texnoloji imkanları arasındakı əlaqə, musiqi sənayesinin gələcəyini müəyyən edəcək. Hər iki tərəfin birlikdə işlədiyi bir gələcəkdə, musiqi həm daha yaradıcı, həm də daha əlçatan olacaq, amma bu prosesin etik və hüquqi çərçivədə düzgün şəkildə tənzimlənməsi vacibdir.